Op 1 januari 2025 is in Vlaanderen een drastische wijziging doorgevoerd in de regelgeving rond dierenwelzijn. De Vlaamse Codex Dierenwelzijn, die de bijna veertig jaar oude wetgeving vervangt, heeft een reeks nieuwe bepalingen geïntroduceerd. De meest ingrijpende verandering voor aquariumliefhebbers is zonder twijfel het verbod op de handel in wildvangdieren. Vanaf deze datum mogen aquariumwinkels en hobbyisten geen wildgevangen vissen meer aankopen of verhandelen. Deze maatregel, die bedoeld is om het dierenwelzijn te verbeteren, heeft echter verstrekkende gevolgen voor de aquariumhobby.
De impact van deze regelgeving wordt uitgebreid besproken in het artikel “De weg naar ons aquarium”, geschreven door Hans Kiers, in Aquariumwereld (jaargang 78 – januari 2025). In dit artikel wordt beschreven hoe de aquariumhandel vandaag functioneert en welke rol wildvang daarin speelt. Kiers neemt ons mee achter de schermen van de internationale aquariumhandel en laat zien hoe vissen, van kwekerijen of wildvang, uiteindelijk in onze aquaria belanden. Nu deze aanvoer van wildvangvissen verboden is, moeten we ons afvragen wat dit betekent voor de toekomst van de hobby.
De Weg van een Aquariumvis: Hoe de Handel Werkt
Om de impact van deze wetgeving volledig te begrijpen, moeten we eerst kijken naar hoe aquariumvissen normaal gesproken bij ons terechtkomen. De meeste vissen in de handel komen uit twee bronnen: kwekerijen en wildvang.
Veel van de populaire aquariumvissen, zoals guppy’s (Poecilia reticulata), kardinaaltetra’s (Paracheirodon axelrodi) en discusvissen (Symphysodon discus), worden gekweekt in gespecialiseerde kwekerijen in Azië, Zuid-Amerika en Europa. Daar worden ze in gecontroleerde omstandigheden grootgebracht en uiteindelijk geëxporteerd naar groothandels en winkels.
Naast deze gekweekte vissen bestaat er een aanzienlijk segment van de handel dat afhankelijk is van wildvang. Dit betreft vooral zeldzamere of moeilijk te kweken soorten, zoals bepaalde meervallen, characiden en Afrikaanse cichliden. Deze vissen worden op een duurzame manier gevangen in landen zoals Brazilië, Peru en Congo, waar lokale vissers vaak generaties lang afhankelijk zijn van deze handel. Via gespecialiseerde exporteurs en groothandels komen de vissen uiteindelijk in onze aquariumspeciaalzaken terecht.
Hans Kiers beschrijft in zijn artikel hoe deze wereldwijde keten functioneert. Vissen worden verpakt met een zorgvuldig berekende verhouding van zuurstof en water en reizen per vliegtuig naar hun eindbestemming. Bij aankomst worden ze onderworpen aan strikte gezondheidscontroles en geacclimatiseerd voordat ze in de handel terechtkomen. Dit proces zorgt ervoor dat vissen in optimale conditie bij de klant aankomen.
Wat Verandert Er Sinds 1 Januari 2025?
Met de inwerkingtreding van de Vlaamse Codex Dierenwelzijn is de handel in wildgevangen dieren volledig verboden. Dit betekent dat winkels, kwekers en hobbyisten geen wildvangvissen meer mogen verhandelen of importeren. Alleen dierentuinen, wetenschappelijke instellingen en opvangcentra voor wilde dieren krijgen uitzonderingen op deze regel.
Deze maatregel heeft een directe impact op de diversiteit in de aquariumhandel. Veel vissen die niet of nauwelijks in gevangenschap gekweekt kunnen worden, zullen volledig verdwijnen uit de Vlaamse aquaria. Dit geldt onder andere voor bepaalde soorten killivissen, meervallen en wildvang discusvissen. Zelfs soorten die normaal gesproken wel gekweekt worden, kunnen getroffen worden, omdat wildvangexemplaren vaak worden gebruikt om de genetische diversiteit in kweekprogramma’s te behouden.
Naast het verdwijnen van soorten in de handel zal ook de prijs van kweekvissen naar verwachting stijgen. Door de verhoogde vraag naar gekweekte varianten kan de markt onder druk komen te staan, waardoor de prijzen oplopen. Dit maakt het moeilijker voor hobbyisten om bepaalde soorten te blijven houden.
Grensoverschrijdende Handel en Illegale Import
Een belangrijke vraag die velen zich stellen is: hoe effectief is dit verbod als Vlaanderen slechts een klein gebied is?Vlaanderen is, vergeleken met de rest van Europa, slechts een “handdoek groot”. Dit betekent dat de import en handel in Wallonië, Nederland, Frankrijk en Duitsland niet zo strikt gecontroleerd worden. Vissen die in Vlaanderen niet meer legaal verkocht mogen worden, blijven in deze regio’s wél gewoon beschikbaar.
Het risico bestaat dat dit een illegale handel in de hand werkt. Net zoals in andere sectoren waarin strenge beperkingen gelden, kan er een parallelle markt ontstaan waarbij vissen onofficieel worden doorverkocht. Maar dit roept ook een belangrijke vraag op: hoe kan een aquariaan aantonen dat zijn vissen niet uit wildvang komen?
Gaat de overheid verwachten dat elke hobbyist een inventaris bijhoudt van alle vissen die hij bezit? Moet men aankooptickets en facturen bewaren om te bewijzen dat een vis legaal werd aangeschaft? Dit zijn zaken waar nog veel onduidelijkheid over bestaat en die het handhaven van deze wetgeving erg complex maken.
De Internationale Gevolgen: Wat Betekent Dit Voor Wildvanggebieden?
Een ander aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de impact van deze wetgeving op de landen waar wildvangvissen vandaan komen. In veel regio’s van Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië vormt de export van aquariumvissen een belangrijke bron van inkomsten. Lokale vissers, die traditioneel afhankelijk zijn van duurzame visvangst, kunnen hun broodwinning verliezen als de vraag naar wildgevangen vissen instort.
Het paradoxale effect van deze regelgeving kan zijn dat vissers gedwongen worden om over te schakelen naar ecologisch schadelijkere industrieën, zoals ontbossing voor landbouw of de productie van palmolie. In plaats van bij te dragen aan natuurbehoud, kan het verbod dus onbedoeld leiden tot grotere schade aan kwetsbare ecosystemen.
Zijn Er Alternatieven?
Is een totaalverbod echt de beste oplossing? Veel liefhebbers en experts pleiten voor een meer genuanceerde aanpak:
- Gereguleerde wildvang met quota om duurzaamheid te waarborgen.
- Certificering voor duurzame wildvangvissen, zoals dat bij hout en koffie gebeurt.
- Ondersteuning van lokale gemeenschappen, zodat ze niet overschakelen naar destructieve industrieën.
Ondertussen wordt er door organisaties zoals Bassleer Biofish en verschillende hobbyisten geprotesteerd tegen het verbod. Er wordt gepleit voor een herziening van de regelgeving en een meer wetenschappelijk onderbouwde benadering van de handel in aquariumvissen.
Wat Nu?
Met het nieuwe verbod is de Vlaamse aquariumwereld drastisch veranderd. Wat betekent dit voor jou als hobbyist? Kunnen we nog steeds genieten van de diversiteit aan aquariumvissen die we gewend zijn? Of moeten we ons aanpassen aan een toekomst waarin veel van onze geliefde soorten niet langer beschikbaar zijn?
Wil je meer lezen over dit onderwerp? Bekijk dan het volledige artikel van Hans Kiers in Aquariumwereld, jaargang 78 – januari 2025, waarin hij dieper ingaat op de handel in aquariumvissen en de gevolgen van deze nieuwe wetgeving.
Meer informatie over de Vlaamse Codex Dierenwelzijn vind je hier.
Wat denk jij? Is dit verbod een stap vooruit voor het dierenwelzijn, of heeft het onbedoelde negatieve gevolgen? Laat het ons weten in de reacties of kom langs op de volgende clubavond van AHV Rosaceus, waar we dit onderwerp verder zullen bespreken!
